Βινυλυδροϋπεροξείδιο
Βινυλυδροϋπεροξείδιο | |||
---|---|---|---|
Γενικά | |||
Όνομα IUPAC | Αιθενυλυδροϋπεροξείδιο Αιθενυλοδιοξειδάνιο | ||
Άλλες ονομασίες | Βινυλυδροϋπεροξείδιο Βινυλοδιοξειδάνιο Υδροϋπεροξυαιθένιο | ||
Χημικά αναγνωριστικά | |||
Χημικός τύπος | C2H4O2 | ||
Μοριακή μάζα | 60,05 amu | ||
Σύντομος συντακτικός τύπος |
CH2=CHO2H | ||
SMILES | C=COO | ||
ChemSpider ID | 25934400[1] | ||
Δομή | |||
Ισομέρεια | |||
Ισομερή θέσης | 9 | ||
Φυσικές ιδιότητες | |||
Σημείο βρασμού | 96,6±13°C | ||
Πυκνότητα | 1.000±100 kg/m³ | ||
Δείκτης διάθλασης , nD |
1,389 | ||
Τάση ατμών | 25,3±0,3 mmHg | ||
Εμφάνιση | Άχρωμο υγρό | ||
Χημικές ιδιότητες | |||
Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης |
12,2±19,8°C | ||
Επικινδυνότητα | |||
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). |
To βινυλυδροϋπεροξείδιο (αγγλικά: vinylhydroperoxide)[2] είναι οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο, με μοριακό τύπο C2H4O2 και ημισυντακτικό τύπο CH2=CHO2H. Είναι ένα οργανικό υπεροξείδιο και αποτελεί «τυπικό» υδατάνθρακα (δηλαδή ανήκει στις ενώσεις που έχουν την αναλογία ατόμων υδρογόνου - οξυγόνου 2:1, που έχει και το νερό, αλλά χωρίς να είναι πραγματικά σάκχαρα).
Ισομέρεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με βάση το χημικό του τύπο, C2H4O2, έχει τα ακόλουθα εννέα (9) ισομερή θέσης:
- 1,1-αιθενοδιόλη, με ημισυντακτικό τύπο CH2=C(OH)2. Πρόκειται για ασταθή διενόλη, ελάσονα ταυτομερή με το αιθανικό οξύ.
- 1,2-αιθενοδιόλη, με ημισυντακτικό τύπο HOCH=CH(OH) (σε δύο (2) γεωμετρικά ισομερή). Πρόκειται για ασταθή διενόλη, ελάσονα ταυτομερή με την υδροξυαιθανάλη.
- Υδροξυαιθανάλη, με ημισυντακτικό τύπο ΗΟCH2CHO.
- Αιθανικό οξύ με ημισυντακτικό τύπο CH3COOH.
- Μεθανικός μεθυλεστέρας με ημισυντακτικό τύπο HCOOCH3.
- 1,2-διοξετάνιο ή 1,2-επιδιοξυαιθάνιο με γραμμικό τύπο .
- 1,3-διοξετάνιο ή 1,1΄-εποξυμεθοξυμεθάνιο με γραμμικό τύπο .
- Μεθυλοδιοξιράνιο ή 1,1-επιδιοξυαιθάνιο με γραμμικό τύπο .
- Οξιρανόλη ή 1,2-εποξυαιθανόλη με γραμμικό τύπο .
Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολλές οργανομεταλλικές ενώσεις έχουν την τάση να εισάγουν μοριακό οξυγόνο σε δεσμούς C-M, όπου M μέταλλο, ενώ τα ηλεκτροθετικά μέταλλα είναι ευαίσθητα στην παρουσία νερού. Οι ιδιότητες αυτές αξιοποιούνται για την παραγωγή οργανικών υπεροξειδίων.
Πιο συγκεκριμένα, το βινυλυδροϋπεροξείδιο μπορεί να παραχθεί με επίδραση οξυγόνου σε βινυλολίθιο ή βινυλομαγνησιοαλογονίδιο (CH3MgX), ακολουθούμενη από υδρόλυση:
ή
Εναλλακτικά, υπάρχει δυνατότητα παραγωγής βινυλυδροϋπεροξειδίου με επίδραση Hg2+ σε αιθίνιο, ακολουθούμενη από επίδραση υπεροξειδίου του υδρογόνου:[3]
Χημική συμπεριφορά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτοδιάσπαση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το βινυλυδροϋπεροξείδιο είναι ασταθές και αυτοδιασπάται με εξώθερμη αντίδραση. Σε αραιά διαλύματα σχηματίζει ελεύθερες ρίζες CH2=CHO• και •OH, που μπορούν να προκαλέσουν την έναρξη σειράς αντιδράσεων πολυμερισμού. Σε χημικά καθαρή μορφή μπορεί να χρειαστεί κάποια θερμότητα για την έναρξη της διαδικασίας, αλλά χρειάζεται προσοχή, γιατί η επιπλέον θερμότητα που παράγεται από την εξώθερμη διάσπαση κάνει τη διάσπαση αυτοεπιταχυνόμενη. Γενικά, έχουμε τις ακόλουθες αντιδράσεις διάσπασης:
Επειδή η τελευταία παραγώμενη αιθενόλη ταυτομερίζεται σε αιθανάλη, που είναι εύκολα οξειδώσιμη σε αιθανικό οξύ, το τελευταίο είναι και το πιθανότερο τελικό προϊόν:
Ενεργό οξυγόνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το θεωρητικό ποσοστό σε «ενεργό οξυγόνο» για το βινυλυδροϋπεροξείδιο είναι A[O]θ% = 16/60·100% ≈ 26,7%[4].
Παραγωγή εποξειδίων από αλκένια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οξειδώνει αλκένια στα αντίστοιχα εποξείδια. Για παράδειγμα, οξειδώνει αιθένιο σε οξιράνιο:
Αναγωγή σε αιθανόλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανάγεται (τελικά) σε αιθανόλη από λιθιοαργιλιοϋδρίδιο:
Μετατροπή σε αιθενόνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με επίδραση ισχυρής βάσης, όπως το υδροξείδιο του καλίου, το βινυλυδροϋπεροξείδιο μπορεί να μετατραπεί σε αιθενόνη και νερό, μέσω ανασχηματισμού Kornblum–DeLaMare:
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
- Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
- SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
- Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982
- Δημήτριου Ν. Νικολαΐδη: Ειδικά μαθήματα Οργανικής Χημείας, Θεσσαλονίκη 1983.
- Ν. Αλεξάνδρου, Α. Βάρβογλη, Δ. Νικολαΐδη: Χημεία Ετεροχημικών Ενώσεων, Θεσσαλονίκη 1985
Αναφορές και σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Διαδικτυακός τόπος ChemSpider
- ↑ Δείτε στο διπλανό πίνακα δεδομένων για εναλλακτικές ονομασίες
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.3. Προσαρμογή για παραγωγή βινυλυδροϋπεροξείδιου, σε συνδυασμό και με τα αναφερόμενα στις σελίδες Organic peroxide και Oxymercuration reaction.
- ↑ «ASTM E298, Standard Test Methods for Assay of Organic Peroxides». ASTM. 2010.
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Organic peroxide της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Kornblum–DeLaMare rearrangement της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Oxymercuration reaction της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |